Рубрика: Ֆիզիկա 8

Առաջադրվող հարցեր՝
Մարմինների որ հատկությունն է բնութագրում տեսակարար ջերմունակությունը:

Մարմիններն օժտված են այնպիսի հատկությամբ, որ տվյալ պայմաններում միևնույն զանգվածով տարբեր մարմիններ նույն չափով տաքացնելու համար պահանջվում են տարբեր ջերմաքանակներ: Մարմնի այդ հատկությունը բնութագրում են մի ֆիզիկական մեծությամբ, որն անվանում են տեսակարար ջերմունակություն:

Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:  

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն:

Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնին հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխությանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն:

Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

Նյութի տեսակարար ջերմունակության միավորը ՄՀ-ում չափվում է ջոուլը բաժանած կիլոգրամ անգամ աստիճանով (1 Ջ/(կգ °C)):

Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

c=Q/m(t2-t1)

Ինչու մեծ լճերի, ծովերի առափնյա վայրերում եղանակը մեղմ է:

Ծովափնյա բնակիչները լավ են զգում ջրի մեծ տեսակարար ջերմունակության ազդեցությունն իրենց վրա: Պատճառն այն է, որ ծովերը ոչ միայն դանդաղ են տաքանում գարնանը, այլև դանդաղ էլ սառչում են աշնանը՝ մեծ ջերմաքանակ տալով շրջապատին: Աշնանային տաք եղանակը պահպանվում է երկար ժամանակ, ուստի ձմեռը ծովամերձ վայրերում, որպես կանոն մեղմ է:

Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը: Իսկ սառչեիս մարմնի տված ջերմաքանակը:

Q=cm(t2C°−t1C°)

Ձևակերպեք ջերմափոխանակման օրենքը:

Եթե ջերմափոխանակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացնենք արտաքին միջավայրից, ապա որոշ ժամանակ անց այդ մարմինների ջերմաստիճանները կհավասարվեն: Այդ ընթացքում տաք մարմինների տված Q1 ջերմաքանակի և սառը մարմինների ստացած Q2 ջերմաքանակի գումարը զրո է: 

Գրել ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը:

Q1+Q2=0

1.Բացատրեք, թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը մթնոլորտի ստորին՝ տաք, և վերին՝ սառը, շերտրրի միջև: Ձեզ հայտնի որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը: 

Տաքանալիս օդն ընդարձակվում է, և նրա խտությունը փոքրանում է շրջապատող սառն օդի խտությունից: Այդ դեպքում տաք օդի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը գերազանցում է նրա կշիռը և ստիպում, որ այն բարձրանա վեր, իսկ ավելի մեծ խտությամբ օդը իջնի ներքև: Տեղի է ունենում օդի սառւ և տաք շերտերի մեխանիկական խառնում, որն ուղեկցվում է ջերմափոխանակմամբ: Ջերմափոխանակման այս եղանակն էլ կոչվում է կոնվեկցիա: Կոնվեկցիայով ջերմափոխանակումը բնորոշ է նաև հեղուկներին:

2.Ջերմահաղորդման որ եղանակն ենանվանում կոնվեկցիա: Որն էկոնվեկցիայի ևջերմահաղորդականության երևույթիհիմնական տարբերությունը:

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:

3.Նկարագրեք օդում կոնվեկցիանցուցադրող փորձը: 

Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով: Ծուխը սովորաբար երկար է մնում խողովակում: Բայց եթե ներքևից մոտեցնենք վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը կոնվեկցիայի շնորհիվ կբարձրանա վեր՝ բարձրացնելով նաև ծխի քուլաները, որոնք դուրս կգան խողովակի վերին ծայրից:

4.Նկարագրեք ջրում կոնվեկցիանցուցադրող փորձը:

Ապակե անոթի մեջ ջուր լցնենք: Անոթի հատակին դնենք կալիումի պերմանգանատի մի քանի բյորեղիկ: Հատակի մոտ ջուրը կգունավորվի մանուշակագույն: Անութը դնենք վառվող գազօջախին կամ պահենք սպիրտայրոցի բոցի վրա: Կնկատենք, թե ինչպես են գունավորված ջրի ներքևի տաք շերտերը, արտամղվելով սառը ջրից, բարձրանում վեր: Իսկ սառը պատերի մոտ ջուր իջնում է ներքև: Առաջանում է ջրի անընդհատ շրջապտույտ, որն ուղեկցվում է ջերմության տեղափոխմամբ: Ջրի այդ շրջապտույտն էլ հենց կոնվեյցիան է, որի շնորհիվ ջուրը տաքանում է հավասարաչափ:

5.Ինչպես է գոյանում ամպը:

Կոնվեկցիոյով է պայմանավորված նաև ամպագոյացումը: Պարզ եղանակին Արեգակը տաքացնում է գետինը՝ միարժամանակ տաքացնելով նաև մթնոլորտի երկրամերձ շերտը: Կոնվեկցիայի շնորհիվ տաքացած օդի այդ զանգվածը բարձրանում է վեր: Բարձրանալուն զուգընթավ ՝ տաք օդն ընդարձակվում է, ընդ որում, բավականաչափ արագ, քանի որ վեր է բարձրանում համեմատաբար մեծ արագությամբ: Արագ ընդարձակվելիս վեր բարձրացող օդն աշխատանք է կատարում ոչ թե շրջապատից ստացած էներգիայի, այլ իր ներքին էներգիայի հաշվին: Օդի այդ զանգվածի ջերմաստիճանը նվազում է: Վեր բարձրացող օդն սկսում է սառչել, և եթե նաև բավականաչափ խոնավ է, ապա որոշ բարձրությունից սկսած, գոլորշու խտացման հետևանքով առաջանում են ջրի մանրիկ կաթիլներ, գոյանում է ամպ:

6.Ինչպես է առաջանում քամին:

Կոնվերցիայով ջերմափոխանակման հետևանք է մասնավորապես քամին: Ինչպե ՞ս է առափնյա վայրերում առաջանում մեղմանուշ քամին՝ զեփյուռը:

Ցերեկն Արեգակի ճառագայթները գետինն ավելի արագ են տաքացնում, քանի ծովի /ջրամբարի, լճի/ ջուրը, այդ պատճառով էլ ցամաքի ջերմաստիճանն ավելի բարձր է, քան ջրինը: Բարձր է նաև ցամաքի վրա օդի շերտի ջերմաստիճանը: Իսկ տաք օդն էլ, ընդարձակվելով, բարձրանում է վեր: Նրա տեղը զբաղեցնում է ծովից եկող սառն օդային զանգվածը: Այսպես առաջանում է քամի ՝ փչելով ծովից դեպի ցամաք: Այդ քամին էլ հենց զեփյուռն է: Գիշերը ընդհակառակը, գետինն ավելի արագ է պաղում, քան ջուրը, ուստի նրա ջերմաստիճանն ավելի բարձր է, քան ցամաքինը, և զեփյուռը փչում է ցամաքից ծով:

7.Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիանպինդ մարմիններում?

8.Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը: Ինչ վիճակներում կարող է գոյությունունենալ:

Լույսը, ռադիոակիքները մատերիայի մի առանձնահատուկ տեսակի՝ էլեկտրամագնիսական դաշտի դրսևորումներ են: Էլեկտամագնիսական դաշտը կարող է գոյություն ունենալ և՛ նյութկան միջավայրում, և՛ նյութից առանջին:

9.Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

Էլեկտարամգնիսական դաշտը կոչվում է էլեկտրամագնիսական ալիք:

10.Ջերմահաղորդման որ եղանակն ենանվանում ճառագայթայինջերմափոխանակում: Բերեք մի քանիօրինակ:

Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթման արձակմամբ և կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:

Օր՝. Ձեռքւ ներքևից մոտեցնելով տաք արդուկին՝ զգում են, թե ինչպես է ջերմությունն արդուկից հաղորդվում մեր ձեռքին: Արդուկի և ձեռքի միջև կա միայն օդի շերտ: Սակայն օդը վատ ջերմահաղորդիչ է: Նշանակում է, որ ջերմությունմ արդուկից մեր ձեռքին ջերմահաղորդականությամբ չի փոխանցվում: Կոնվերցիայով նույնպես անհնար է ջերմության հաղորդումն արդուկից մեր ձեռքին: Չէ ՞ որ կոնվերցիայով ջերմահաղորդման ժամանակ օդի տաք հոսանքները միշտ ուղղված են դեպի վեր: Ուրեմն՝ ջերմությունը արդուկից մեր ձեռքին է հաղորդվում ճառագայթային ջերմափոխանակմամբ:

11.Որ մարմինն է ավելի լավ կլանումջերմային ճառագայթումը՝սև, թեսպիտակ:

Սև կամ մուգ մարմինները ավելի լավ են կլանում ջերմային ճառագայթը:

12.Ինչու են օդապարիկները, ինքնաթիռիթևերը ներկում արծաթագույն, իսկԵրկրի արհեստական արբանյակներումտեղակայված որոշ սարքեր՝ մուգգույնով:

§40. Ջերմաքանակ.

§41. Ջերմահաղորդականություն.

Առաջադրվող հարցեր՝

1. Ինչով են տարբերվում ջերմահաղորդման պրոցեսը և աշխատանքի կատարումը:
   Եվ ջերմահաղորդմամբ, և մեխանիկական աշխատանք կատարելով կարելի է փոփոխել մարմնի ներքին էներգիան, տարբերությունը միայն այն է, որ ջերմահաղորդման պրոցեսը տեղի է ունենում առանց աշխատանք կատարելու:
2. Ինչ է ջերմանաքանակը: 
   Ջերմաքանակը մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխությունն է ջերմահաղորդման պրոցեսում: Այսինքն ջերմաքանակը ներքին էներգիայի այն մասն է, որը ջերմահաղորդման պրոցեսում մի մարմինը տալիս է մյուսին:
3. Ինչ միավորով է արտահայտվում ջերմաքանակը միավորների ՄՀ-ում:
   Ջերմաքանակը, ինչպես նաև էներգիան, արտահայտվում է ջոուլով (Ջ): Օգտագործում են նաև կիլոջոուլ (կՋ) և մեգաջոուլ (ՄՋ) միավորները:
4. Որ դեպքում է ավելի շատ ջերմաքանակ պահանջվում՝ նույն զանգվածի գոլ, թե եռման ջուր ստանալու համար:
   Քանի որ ջուրը եռման ժամանակ հասնում է 100 աստիճանի, իսկ ավելի բարձր աստիճանի դեպքում գոլորշիանում է, նշանակում է գոլ ժամանակ իր ջերմաստիճանը ավելի ցածր է: Հետևաբար զանգվածի գոլ վիճակ ստանալու համար ավելի քիչ ջերմաքանակ է պահանջվում, քան եռման ջուր ստանալու, քանի որ ավելի բարձր ջերմաստիճան ստանալու համար ավելի շատ ջերմաքանակ է հարկավոր:
5. 1լ և 2լ տարողությամբ անոթները լիքը լցված են եռման ջրով: Մինչև սենյակային ջերմատիճանը սառչելիս որ անոթի ջուրն ավելի շատ ջերմաքանակ կկորցնի:
   2լ, քանի որ երկու անոթներն էլ լցված են ջրով` այսինքն նույն նյութով, և նրանց սկզբնական և վերջնական ջերմաստիճանները պետք է լինեն նույնը` եռման աստիճանից պետք է փոխվեն սենյակային ջերմաստիճանի, իսկ երկրորդ անոթի ծավալը, հետևաբար և կշիռը երկու անգամ մեծ է առաջինից, հետևավար երկրորդ անոթը առաջինից երկու անգամ ավելի շատ ջերմաքանակ կկորցնի սառչելիս:
   
6. Նկարագրեք ջերմահաղորդականության երևույթը ցուցադրող փորձը:
   Պղնձե ձողի երկայնքով մոմով մի քանի լուցկու հատիկ ամրացնենք: Ձողի մի ծայրը տաքացնենք սպիրտայրոցի բոցով: Տաքանալու ընթացքում մոմն սկսում է հալվել, և լուցկիներն աստիճանաբար պոկվում են ձողից: Ընդ որում՝ սկզբում պոկվում են այն լուցկիները, որոնք կրակի բոցին ավելի մոտ են: Հետո հերթականությամբ պոկվում են մյուսները: Այս փորձից երևում է, որ էներգիայիան հաղորդվում է ձողի տաք ծայրից դեպի սառը ծայրը:
7. Թվարկեք մի քանի լավ ջերմահաղորդիչ մի քանի վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր:
   Լավ ջերմահաղորդիչներ մետաղներն են, օրինակ` արծաթ, երկաթ, պղինձ: Ավելի վատ ջերմահաղորդիչներ են հեղուկները, օրինակ՝ ջուրը, իսկ գազերը, օրինակ՝ օդը, շատ ավելի վատ ջերմահաղորդիչներ են: Վատ հաղորդիչներ են նաև բամբակը, բուրդը, ռետինը, փայտը, խցանը, կտորը:
8. Ինչու է օդը վատ ջերմահաղորդիչ:
   Օդը գազերի խառնուրդ է: Գազերի ջերմահաղորդունակությունը շատ փոքր է:  Ջերմահաղորդունակությունը էներգիայի փոխանցումն է մարմն մի մասից մյուսը, որը տեղի է ունենում մոլեկուլների փոխազդեցության ընթացքում: Գազերում մոլեկուլները գտնվում են միմյանցից մեծ հեռավորությունների վրա, ուստի էներգիայի փոխանցումը տեղի է ունենում շատ ցածր արագությամբ:
9. Ինչ կիրառություն ունեն ջերմամեկուսիչ նյութերը:
   Որպես ջերմամեկուսիչներ օգտագործվում են ցածր ջերմահաղորդականություն ունեցող նյութերը: Օրինակ` աղյուսե պատերը սենյակի օդը լավ են պահպանում սառչելուց: Պատուհանի կրկնակի ապակիները` բաժանված օդի շերտով, նույնպես լավ են ջերմամեկուսացնում սենյակը: Մուշտակը ձմռանը մարդու մարմինը պահպանում է սառչելուց: Մառանները սովորաբաև պատում են ջերմամեկուսիչ նյութերով (ծղոտ, թեփ և այն), որոնք պաշտպանում են այնտեղ պահվող մթերքը տաքանալուց:
10. Ինչ եք կարծում հնարավոր է ջերմահաղորդականությն երևույթը վակուումում: Ինչու:
    Ձերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում մոլեկուլների իրար հետ բախվելու միջոցով, իսկ վակուումում մոլեկուլներ չկան: Հետևաբար, վակուումում ջերմահաղորդականություն երևույթը հնարավոր չէ:

Թեմա՝    Ներքին էներգիա (ԳԼՈՒԽ V)

§38.  Ներքին էներգիա.

§39.  Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները.

Առաջադրվող հարցեր՝

1. Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
Ջերմային էներգիա, էլեկտրական էներգիա, միջուկային էներգիա, քիմիական էներգիա, ճառագայթային էներգիա.

2.Ձևակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը: 
Դիմադրության և շխման ուժերի բացակայությամբ մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան շարժման ընթացքում մնում է հաստատուն՝ պահպանվում է։

3.Ինչպես է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:
Մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է ջերմայինի,այսինքն ՝դառնում է պոտենցիալ էներգիա։

4.Ինչու է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը բարձրանում:
Երկու մարմինների մոլեկուլները շփման մակերեսում կատարում են ջերմային շարժում և տաքանում են։

5.Ինչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:
Մարմնի մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ ՝էներգիանրրի և մասնիկների փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը  անվանում են մարմնի ներքին էներգիա:

6.Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին էներգիայի գոյությունը:
Օդահան պոմպի զանգի տակ դնենք մխոցով գլան։Գլանում կա օդ,իսհ մխոցին դրված է ծանրոց։Երբ զանգից հանենք օդը, գլանի օդը սկսում է ընդարձակվել ևմխոցը բարձրացնում է վերև՝կատարելով մեխանիկական աշխատանք։Նշանակում է գլանի օդը օժտված է ներքին էներգիայով։

7.Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:
Եթե փորձենք շարժել սեղանին դրված գիրքը, ազդելով նրա վրա հորիզոնական ուժով, կնկատենք, որ այն սկսում է շարժվել, երբ այդ ուժը հասնում է որոշակի արժեքի: Դա նշանակում է, որ մարմնի վրա այդ ընթացքում ազդում է մեկ այլ ուժ, որը հակառակ է ուղղված կիրառված ուժին և համակշռում է այն: Այն ուղղված է մարմնի հնարավոր շարժման ուղղությամբ: Այդ ուժը գրքի և սեղանի միջև առաջացած դադարի շփման ուժն է: Այդ ուժին մենք հանդիպում ենք, երբ փորձում ենք տեղից շարժել ծանր պահարանը:

8.Ինչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:
Մեխանիկական էներգիայի փոփխությունը բնութագրում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը։

9.Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:
Օրինակ` ալյումինե լարը մի քանի անգամ ծալելով և ուղղելով՝ նկատում ենք, որ այն տաքացել է, հետևաբար՝ մեծացել է նրա ներքին էներգիան։

10.Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:
Օդ պաևունակող սրվակն ամուր փակված է խցանով, որն անցք ունի։ Սրվակը բարակ խողովակով միացած է մխոց ունեցող ապակե գլանին։ Մխոցը հեշտությամբ կարող է տեղաշարժվել գլանի մեջ։ Նրա դիրքը կորոշենք քանոնի օգնությամբ։ Նշելով մխոցի սկզբնական դիրքը՝ պարանով շփենք սրվակը։ Հետևելով մխոցի դիրքին՝ կտեսնենք, որ այն տեղաշարժվել է դեպի աջ։Եզրակացությունը մեկն է՝ շփման ուժերը հաղթահարելու համար պարանի միջոցով աշխատանք կատարելով՝ բարձրացրինք սրվակի, հետևաբար՝ նաև սրվակում օդի ջերմաստիճանը։ Իսկ ջերմաստիճանի բարձրացումը, ինչպես գիտենք, ցույց է տալիս, որ օդի ներքին էներգիան մեծացել է։Տաքացած օդը, ընդարձակվելով, մխոցը տեղաշարժեց աջ՝ կատարելով մեխանիկական աշխատանք։ Այդ աշխատանքն օդը կատարեց արդեն իր ներքին էներգիան, մխոցը տեղաշարժելուց հետո, որոշ չափով կնվազի։

11.Ինչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:
Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխման պրոցեսն անվանում են ջերմահաղորդում։
Ջերմահաղորդումը մի մարմնի ներքին էներգիայի հաղորդումն է մեկ ուրիշ մարմնի, այսինքն՝ մի մարմնի մոլեկուլների ջերմային շարժման էներգիայի փոխանցումը մոկ այլ մարմնի մոլեկուլներին։

12.Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել  ներքին էներգիայի այդ աճը:
Ջերմահաղորդմամբ։

13.Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:
Տաք մարմինը իր ջերմությունը փոխանցում է սառին որի արդյունքում ջերմաստիճանները հավասարվում են:

14.Հնարավոր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի և ջրի միջև, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0C: Բացատրեք ինչու:
Ջերմափոխանակությունը տեցի է ունենում տարբեր ջերմաստիճաններով նյութերի միջև, քանի որ սառույցի և ջրի ջերմաստիճանները հավասար են, ջերմափոխանակում տեղի չի ունենա:

Առաջադրանքներ

§32. Ֆիզիկական մարմին և նյութ: Նյութի կառուցվածքը:

§33. Ատոմներ և մոլեկուլներ:

§34. Մոլեկուլների շարժումը: Դիֆուզիա:

1.Թվարկել ձեր շրջապատի մի քանի առարկաներ և նշել թե ինչ նյութերից է այն պատրաստված:
Պահարան — փայտ, լամինատ, նրբատախտակ
Սեղան — փայտ, ապակի, լամինատ, երկաթ,
Աթոռ — փայտ, պլասմաս, ապակի, լամինատ, երկաթ, կտոր…
Սպասք — կավ, ապակի, երկաթ

2.Ինչից են բաղկացած ֆիզիկական մարմնները:
Ֆիզիկական մարմինները բաղկացած են մեկ կամ մի քանի նյութերից:

3.Ինչպիսի կառուցվածք ունի նյութը:
Ամեն նյութ ունի իր կառուցվածքը:
Նյութի կառուցվածքի մասին որոշակի եզրակացության կարելի է հանգել փորձերի օգնությամբ:

4.Ինչպես են անվանում նյութի մասնիկները:
Մասնիկները, որոնցից կազմված են նյութերը, կոչվում են  մոլեկուլներ:

5.Որ նյութն են անվանում տարր:
Միևնույն տեսակի ատոմներից բաղկացած նյութն անվանում են տարր:
Տվյալ տարրի ատոմները միմյանցից ոչնչով չեն տարբերվում. նույնական են, սակայն տարբեր տարրերի ատոմներն իրարից տարբերվում :

6.Ինչ է մոլեկուլը:
Մոլեկուլը նյութի այն փոգրագույն մասնիկն է, որն օժտված է նյութի քիմիական հատկություններով: Ինչպես ատոմները, նույն նյութի մոլեկուլները նույնպես ոչնչով չեն տարբերվում իրարից:
7. Ինչ մոլեկուլներ են ձեզ հայտնի:

8.Որ մասնիկն է օժտված նյութի բոլոր հատկություններով:

9. Քանի անգամ է ատոմը փոքր խնձորից:

10.Ինչ է դիֆուզիան:
Նյութերի ինքնաբերական խառնման երևույթը կոչվում է դիֆուզիա:

11.Ինչպես է ընթանում դիֆուզիան գազերում, հեղուկներում և պինդ մարմիններում:
Փորձերից հայտնի է, որ գազերում դիֆուզիան ընթանում է շատ ավելի արագ, քան հեղուկներում:
Դա հասկանալի է, քանի որ գազի մոլեկուլների միջև հեռավորությունները շատ ավելի մեծ են, քան հեղուկի մոլեկուլների միջև հեռավորությունները, ուստի գազերի փոխադարձ ներթափանցումն ավելի արագ է ընթանում, քան հեղուկներինը:

Դիֆուզիան ընթանում է նաև պինդ մարմիններում, սակայն շատ ավելի դանդաղ, քան հեղուկներում:

12.Ինչպես է ջերմաստիճանի փոփոխությունը ազդում դիֆուզիայի արագության վրա:
Ջերմաստիճանը բարձրացնելիս դիֆուզիայի երևույթն ընթանում է ավելի արագ:

Միստիկա թե՞ իրականություն

Շվեյցարիայում մեծ հադրոնային բախիչի(կոլայդեր) վերևում բացվել է պորտալ դեպի այլ աշխարհ:

Ժնևի մոտ գտնվող Միջուկային հետազոտությունների եվրոպական կազմակերպության (CERN) աշխարհի խոշորագույն բարձր էներգիայի ֆիզիկայի լաբորատորիայում գտնվող Large Hadron Collider-ը հերթական անգամ զարմացրել է բոլորին։

Բանն այն է, որ փորձարկումներից մեկի ժամանակ լաբորատորիայի վերեւում գտնվող երկինքը դարձել է բոսորագույն, իսկ ամպերը հորձանուտ են ստեղծել։

Այս արտասովոր երևույթը մեծապես զարմացրեց սովորական բնակիչներին, և ուֆոլոգներն անմիջապես ենթադրեցին, որ բախիչի վերևում բացվել է այլ աշխարհ տանող պորտալ:

Դիտեք տեսանյութը՝

Սակայն, ըստ պաշտոնական տվյալների, այս երևույթը առաջացել է փորձի արդյունքում, որն իրականացվել է «Արթնացե՛ք» կոչվող փորձի շրջանակներում: Այս փորձի շրջանակում գիտնականները փորձել են փոխել բնության ուժերը, որոնք առաջացնում են մասնիկների կուտակումը:

Հիշեցնենք, որ մեծ հադրոնային կոլայդերը պատմության ամենաթանկ գիտական ​​նախագծերից մեկն է: Նրա հիմնական խնդիրն է գտնել այսպես կոչված Հիգսի բազոնը կամ «Աստծո մասնիկը»։

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Ո՞ր ալիքներն են կոչվում պարբերական:
Պարբերական ալիքներ են կոչվում՝ միջավայրի մասնիկների շարժումը, երբ այդ միջավայրով ալիք է տարածվում, կրկնվում է բազմիցս։
2.Ինչպե՞ս է առաջանում և տարածվում սեղմման դեֆորմացիայի ալիքը:
Օդի սեղմում-ընդարձակումները, հաղորդվելով շերտից շերտ և տարածվելով սենյակով մեկ, կհասնեն նաև վարագույրին՝ ստիպելով վերջինիս տատանվել։

3.Ո՞ր ալիքն են անվանում մենավոր:
Դեֆորմացիայի ալիքն անցնելուց հետո այդ տեղամասի մասնիկների շարժումը դադարում է։ Այդպիսի  ալիքներն անվանում են մենավոր ալիքներ։

4.Ինչպե՞ս կարելի է ցուցադրել երկար պարանի երկայնքով  «վազող» մենավոր ալիքը: Իսկ պարբերական ալիքը:
Պետք է մի ծայրը ամրեցնել ինչ-որ տեղից, իսկ մյուսը ծայրից ուժեղ ձգել, հետո այդ ծայրը կտրուկ մի կողմ տանել և բերել։

5.Ի՞նչ օրինակներով կարելի է համոզվել,որ ալիքի տարածման ժամանակ նյութ չի    տեղափոխվում:

6. Ի՞նչ հատկանիշ է բնորոշ բոլոր մեխանիկական ալիքներին:
Երբ որոշակի միջավայրով տարածվում է դեֆորմացիայի ալիք, միջավայրի «հանդարտ» վիճակը «խանգարվում» է։

7. Բացատրել թե ինչպե՞ս է գոյանում առաձգական ալիքը:
Դեֆորմացիայի տեղափոխում հնարավոր է, եթե միջավայրն առաձգական է։ այ պատճառով էլ առաձգական միջավայրում տարածվող ալիքները կոչվում են առաձգական ալիքներ։

8. Ո՞ր ալիքներն են կոչվում լայնական: Բերել լայնական ալիքների օրինակներ:
Եթե միջավայրի մասնիկները տատանվում են այնպիսի ուղղություններով, որոնք ուղղահայաց են դեֆորմացիայի տարածման ուղղությանը, ապա ալիքը կոչվում է լայնական։ Լայնական ալիքները կարող են տարածվել միայն պինդ միջավայրում։ Օրինակ՝ պարանի երկայնքով «վազող» ալիքը։

9. Ո՞ր ալիքներն են կոչվում երկայնական: Բերել երկայնական ալիքների օրինակներ:

Եթե միջավայրի մասնիկները տատանվում են այնպիսի ուղղություններով, որոնք համընկնում են դեֆորմացիայի տարածման ուղղությանը, ապա ալիքը կոչվում է երկայնական։ Երկայնական ալիքները կարող են տարածվել բոլոր միջավայրերում (և՛ հեղուկ, և՛ պինդ, և՛ գազային)։ Օրինակ՝ օդում կամ պողպատե ձողում տարածվող սեղմման դեֆորմացիայի ալիքները։

Խնդիր 1. Ժամացույցի ճոճանակի տատանումը, ջերմաստիճանի սեզոնային փոփոխությունները, ժամացույցի սլաքի շարժումը, լարի թրթռումը, օդանավի թևերի թրթռումը, Երկրի շարժումը Արեգակի շուրջը, էլեկտրական հոսանքի ցանցում լարման տատանումները կրկնելիության հատկություն ունեն: Նշված գործընթացներից ո՞րը կարելի է անվանել մեխանիկական տատանողական գործընթացներ:
Ժամացույցի ճոճանակի տատանումը

Խնդիր 2. Զսպանակի վրա ամրացված գնդիկի տատնումները հնարավո՞ր կլինեն արդյոք, եթե ամբողջ համակարգը բերվի անկշռելիության վիճակի:
Այո

Խնդիր 3. Ժամացույցի ճոճանակը կատարում է շարունակական ներդաշնակ չմարող տատանումներ: Նշված մեծություններից ո՞րոնք են հաստատուն և որոնք փոփոխական՝ տեղաշարժը, ամպլիտուդիան,պարբերությունը, հաճախությունը, արագությունը, արագացումը:
Բոլորն էլ հաստատում են