Рубрика: Քիմիա

Սովորի՛ր

1. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձեւերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.
   ա) ծծմբի մեկ ատոմ և թթվածնի երկու ատոմներից
   SO2
   բ) նատրիումի և քլորի մեկական ատոմ
   NaCI
   գ)ֆոսֆորի երկու և թթվածնի հինգ ատոմներից:
   P2O5
   դ)ջրածնինի մեկ, ազոտի մեկ և թթվածնի երեք ատոմներից
   HNO3
   Կարդացե՛ք այդ բանաձեւերն ու համապատասխան քիմիական նյութերի վերաբերյալ տեղեկություննե՛ր տվեք:

2. Բարդ նյութը քայքայելիս առաջացել է պղնձի օքսիդ եւ ջուր: Ի՞նչ քիմիական տարրեր են մտնում այդ նյութի բաղադրության մեջ:
CuOH
Cu-Պղինձ
O-թթվածին
H-ջրածին

3. Բարդ նյութը քայքայելիս առաջացել է ջրածին և թթվածին գազեր : Ի՞նչ քիմիական տարրեր են մտնում այդ նյութի բաղադրության մեջ:
H-ջրածին
O-թթվածին

4. Գրել քիմիական տարրեր անվանումները.

F-Ֆտոր
C-Ածխածին
P-Ֆոսֆոր
Si-Քլոր
Na-Նատրիում
H-Ջրածին
O-Թթվածին

Դասարանական
Դաս էջ 58

1. Բերե՛ք հեղուկ եւ պինդ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ:
   ՊԻՆԴ
   Ba-բարիում
   Zr-Ցիրկոնիում
   Sr-Ստրոնիցիում
   Հեղուկ
   Ga-գալիում
   Hg-սնդիկ
   
2. Բերե՛ք գազային, հեղուկ եւ պինդ ոչ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ:
3. Հետեւյալ մեծություններից որո՞նք են բնութագրում
   ա) քիմիական տարրը
   8)խտությունը
   4) ատոմի կառուցվածքը
   1)ատոմի զանգվածը,
   6)ատոմային համարը
   բ) պարզ նյութը
   Հոտ
   1)ատոմի զանգվածը, 2)հոտը, 3)հալման եւ եռման ջերմաստիճանները, 4) ատոմի կառուցվածքը, 5) կարծրությունը, 6)ատոմային համարը 7) գույնը, 8)խտությունը:
4. Հիմնականում ո՞ր տարրերից է կազմված Երկրի կեղեւը:
5. Ո՞ր տարրերն են հանդիպում բնության մեջ ազատ վիճակում:
6. Նախագիծ

1* Նյութեր ,որոնք կազմված են.

1…       2 ատոմ ջրածնից,մեկ ատոմ ծծմբից և չորս ատոմ թթվածնիցH2SO4

Fe2O3

2…       2 ատոմ երկաթ և 3 ատոմ թթվածին:

3…    2 ատոմ թթվածնից
O2

4…  3 ատոմ ջրածին 1 ատոմ ֆոսֆոր և 4 ատոմ թթվածին:
H3PO4

2*Թվարկել 5 նյութ որոնց կազմում կա ջրածին և թթվածին տարրեր:

3* Ո՞ր  շարքում  են  միայն  պարզ  նյութերը.

       1/ջրածին, թթվածին, ջրածնի  պերօքսիդ

       2/ծծումբ, ֆոսֆոր, կերակրի  աղ

       3/թթվածին, օզոն, ածխածին

       4/ազոտ, ցինկ, մարմար

                                                                                          4* Ո՞ր  շարքի  երեք  նյութերն  են  գտնվում  տարբեր  ագրեգատային   վիճակներում.

       1/ազոտ, մեթան, հելիում

       2/քլոր, յոդ, բրոմ

       3/գրաֆիտ, ծծումբ, սոդա

       4/ացետոն, սպիրտ, բուսական  յուղ

5* Ո՞րն  է  բարդ  նյութ.գրիր քիմիական բանաձևերը

        1/կերակրի  աղը

         2/արգոնը

         3/երկաթը

         4/թթվածինը

Տնային

Դիտել տեսանյութը. https://youtu.be/Q98_5AdWvLU

Սովորել էջ 52-57

1 . Գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները եւ քիմիական նշանները, որոնք արտասանվում են՝ ցե, էն, էս, պէ, կուպրում, ֆեռում, արգենտում:

2. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձեւերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու եւ ծծմբի մեկ ատոմ-K2S
բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ-CO

Տնային

Սովորել էջ 47-51

1* Ո՞ր նյութերն են կոչվում պարզ եւ որո՞նք՝ բարդ նյութեր:
Պարզ նյութեր
Պարզ նյութերը կազմված են մեկ քիմիական տարրի ատոմից։
Բարդ նյութեր
Բարդ նյութերը կազմված են տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներից։

Ստորեւ թվարկված նյութերից առան­ ձին­առանձին գրե՛ք պարզ եւ բարդ նյութերի անուն­ները՝ թթվածին, ջուր, սնդիկ, պղնձի օքսիդ, երկաթ, ջրածին, երկաթի սուլֆիդ, սնդիկի օքսիդ:
Պարզ նյութեր
Թթվածին
սնդիկ
երկաթ
ջրածին

Բարդ նյութեր
Ջուր
Պղնձի օքսիդ
Երկաթի սուլֆիդ
Սնդիկի օքսիդ

2* Ինչպե՞ս կարելի է ապացուցել, որ թթվա­ծինը, սնդիկը եւ ջրածինը պարզ նյութեր են, իսկ ջուրը եւ սնդիկի օքսիդը՝ բարդ:

3* Ինչո՞վ են տարբերվում ատոմ եւ մոլեկուլ հասկացությունները:
Ատոմը միանում են իրար և կազմում են մոլեկուլ։

4* Հնարավո՞ր է ջրային լուծույթից կերակրի աղն
անջատել զտման եղանակով: Ինչո՞ւ:
Ոչ
Ջրային լուծույթից կերակրի աղը կարելի է անջատել եռման եղանակով։ Ջուրը կգոլորշիանա, իսկ աղը կմնա։

Սովորել .

Դասարանական

1. Բացատրե՛ք «ատոմ» բառի իմաստը եւ տվե՛ք նրա սահմանումը:

2. Պատկերացրե՛ք, որ ձեր ձեռքին կախարդական փայտիկ է, եւ դուք փոխարկում եք ա) քարը՝ ավազի, բ) թթվածինը՝ օզոնի, գ) սառույցը` գոլորշու: Ո՞ր դեպքում եք
   դուք քիմիական փոխարկում կատարել:
3. Հետեւյալ նյութերից որո՞նք են պարզ` ջուր, օզոն, պղինձ, թթվածին, ազոտ:
4. Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. «Քիմիական տարրը միատեսակ հատկություններով…………. որոշակի տեսակ է»:
5. Ո՞ր պնդումն է վերաբերում 1. պարզ նյութին, 2. բարդ նյութին.
   ա) ջուրը կազմված է ջրածնի եւ թթվածնի ատոմներից,
   բ) մեխը պատրաստված է երկաթից,
   գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի եւ թթվածնի ատոմներից, դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից,
   ե) շաքարը կազմված է ածխածնի, թթվածնի եւ ջրածնի ատոմներից:

2. Քիմիական լաբորատորիայում աշակերտի կատարած հետեւյալ գործողություններից ո՞րն է սխալ.
ա) օգտագործելուց առաջ փորձանոթը լվացել է եւ չորացրել
բ) ձեռքի ափով շարժում է կատարել անոթի անցքից դեպի քիթը գ) փորձանոթում մնացած քիմիական նյութը թափել է կոյուղի դ) սպիրտայրոցի բոցը հանգցրել է թասակով:

3. Ո՞ր եղանակը կընտրե՛ք աղաջրից մաքուր ջուր ստանալու համար. ա) թորում
բ) բյուրեղացում գ) զտում
դ) գոլորշիացում

Սովորել

1.Նշված երեւույթներից որո՞նք են ֆիզիկական, որոնք՝ քիմիական.
ա) երկաթի ժանգոտումը-քիմիական
բ) ջրի սառչումը- ֆիզզիկական
գ) բենզինի այրումը- քիմիական
դ) ալումինի հալումը- քիմիական
Բացատրե՛ք

2.Բերե՛ք քիմիական ռեակցիայի օրինակներ, որոնց դեպքում՝
ա) ջերմություն է կլանվում- փայտը այրելիս
բ) ջերմություն է անջատվում-փայտի այրման հետևանքով
գ) լույս է անջատ­ վում- մոմի վառվելիս
դ) հոտ է տարածվում- երբ մթերքը թթվում է։

3.Բերված երեւույթներից ընտրե՛ք քիմիական ռեակցիաները: Ի՞նչ հատկանիշներից ելնելով կարող եք ասել, որ ընտրվածները քիմիական ռեակցիաներ են.
ա) կաղամբի թթվելը, բ) սառույցի հալվելը, գ) արեւի լուսարձակելը, դ) եր­ կաթե ձողի ժանգոտվելը, ե) ջրի եռալը, զ) շաքարի լուծվելը ջրում:

Նախագծի մասնակիցներ` 7 -8

դասարանի սովորողներ

Նախագծի իրականացման ժամանակահատվածը ՝ նոյեմբեր

Նպատակը ՝Կերակրի սոդայի որակական անալիզ

Ընթացքը ՝Սովորողներ տանը մայրիկների օգնությամբ փորձում են որոշել ,խոհանոցում շատ կիրառական կերակրի սոդայի որակը:Փորձում են հասկանալ կերակրի սոդան թարմ է :Պիտանլիության ժամկետ մեջ է ,թ՞ե ոչ:Քանի որ կենցաղում կիրառելիս այն պետք է շատ թարմ լինի:Այդ նպատակով իրականացնեւմ ենք մի քանի պարզագույն փորձեր հասկանալու համար սոդայի որակը:

Փորձ 1.կերակրի սոդային ավելացնել քացախաթթու:Եթե տեղի ունեցավ բուռն ռեակցիա .ապա սոդան թարմ է:(ստացված լուծույթը օգտագործել մետաղական մակերես մաքրելու համար)

Փորձ 2.սոդան լուծել տաք ջրի մեջ. 1:1 հարաբերությամբ լուծույթին ավելացնել քացախաթթու:Պետք է նկատվի փրփրագոյացման ռեացիա:Եթե տեղի ունեցավ փրփրագոյացման ՝ ապա սոդան գտնվում է ակտիվ վիճակում: 
https://youtu.be/AC2bFFoKG2g

Հարցեր եւ վարժություններ
1 Սահմանե՛ք ֆիզիկական երեւույթ հասկացությունը: Առաջարկե՛ք առնվազն երկու օրինակ:
Երևույթները, որոնց ընթացքում փոխվում են առարկայի ձևը կամ չափսը, նյութի ագրեգատային վիճակը կամ խտությունը, բայց նյութի բաղադրության և կառուցվածքի փոփոխություններ տեղի չեն ունենում, այսինքն նոր նյութեր չեն առաջանում, անվանում են ֆիզիկական։
Օրինակներ՝
Գնդակի գլորվելը,
Ճոճանակի տատանվելը
2. Հետեւյալ երեւույթներից որո՞նք են ֆիզիկական (ընտրությունը հիմնավորե՛ք).
ա) սառույցի հալվելը գ) ջրի գոլորշիանալը
բ) պղնձի սեւանալը տաքացնելիս դ) բաժակի կոտրվելը

3. Սահմանե՛ք քիմիական երեւույթ հասկացությունը:Առաջարկե՛ք առնվազն երկու օրինակ:
   Երևույթները, որոնց ընթացքում փոխվում է նյութի բաղադրությունը, նյութերը մեկը մյուսի են փոխարկվում, այսինքն՝ նոր նյութեր են առաջանում անվանում են քիմիական երևույթներ կամ քիմիական ռեակցիաներ։
   Արծաթե զարդի սևանալը
   պղնձի սևանալը տաքացնելիս
   
4. 4. Հետեւյալ երեւույթներից որո՞նք են քիմիական (ընտրությունը հիմնավորե՛ք).

ա) ջրի եռալը
բ) արծաթե զարդի սեւանալը
գ) երկաթի ժանգոտվելը
դ) կաթի թթվելը

5. Թվարկե՛ք քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները: Բերե՛ք օրինակներ:
   Քիմիական ռեակցիաների ընթանալու հիմնական հատկանիշներն են՝ ջերմության կլանվելը կամ անջատվելը, հոտի հայտնվելը, գույնի փոփոխվելը, նստվածքի առաջանալը, գազի անջատվելը։
6. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ քիմիական ռեակցիաների ընթանալու համար: Թվարկե՛ք ձեզ հայտնի օրինակները: