1․ Գրել մերկասերմ բույերի արտաքին կառուցվածքը։

Տերևները փշանման կամ թեփուկանման են: Փշատերևայինների բնափայտի մեջ բացակայում են իսկական անոթները: Դա է պատճառը, որ ջուրը չի կարող շարժվել մեծ արագությամμ, ինչպես ծաղկավոր բույսերում: Ջրի գոլորշիացումը փոքր ացնելու համար տերևները վերածվել են փշերի: Բոլոր փշատերևայինների մոտ առաջանում է խեժ: Խեժի անջատումն, անկասկած, օգտավետ է ծառի համար, քանի որ այն վերականգնում է բնի վնասված մասերը: Փշատերևայիններն առաջացնում են արական և իգական կոներ: 

Տեսանյութ՝
Կրկնակի բեղմնավորում

Կրկնակի բեղմնավորում, ծածկասերմ բույսերի սեռական պրոցես, բեղմնավորվում են ձվաբջիջը և սաղմնային պարկի երկրորդային կորիզը։ Բացահայտել է ռուս գիտնական Ա. Նավաշինը (1898 թվականին), բույսերի 2 տեսակի՝ շուշանի (Lilium martagon) և արքայապսակի (Fritillaria orientalis) վրա կատարած հետազոտությունների ժամանակ։ Սաղմնային պարկը 8-կորիզանի բջիջ է, յուրաքանչյուր բևեռում 4-ական։ Բևեռներից մեկական կորիզ շարժվում է դեպի կենտրոն և կազմում բևեռային կորիզներ։ Մեկ բևեռում մնացած 3 կորիզներից մեկը դառնում է ձվաբջջի կորիզ, մնացածները քայքայվում են։ Հապլոիդ միկրոսպորը զարգանում է փոշեպարկում, որպես փոշեհատիկ, որի կորիզը բաժանվում է 2 տարաչափ կորիզի՝ վեգետատիվ և գեներատիվ։ Վերջինս նորից է կիսվում և առաջացնում է երկու սերմնաբջիջ։ Միկրոպիլային անցքով մտնելով փոշեհատիկի մեջ, փոշեհատիկային խողովակի ծայրը պատռվում է, 2 գեներատիվ կորիզներն ընկնում են սաղմնային պարկ։ Նրանցից մեկը շարժվում է դեպի ձվաբջջի կորիզը, միաձուլվում նրա հետ և առաջացնում դիպլոիդ զիգոտ, որն աճելով դառնում է սերմ։ Գեներատիվ մյուս կորիզը մոտենում է 2 բևեռային կորիզներին, միաձուլվում նրանց հետ, և էնդոսպերմի կորիզն է գոյանում, որն ունի քրոմոսոմների եռակի հավաք։ Բեղմնավորումից հետո զիգոտը բազմաթիվ անգամ բաժանվելով առաջացնում է սաղմը։ Ըստ իգական և արական կորիզների միաձուլման եղանակի, տարբերում են կրկնակի բեղմնավորման 2 տիպ. նախամիտոտիկ, երբ սպերմի կորիզը ընկղմվում է իգական ձվաբջջի կորիզի մեջ, քրոմոսոմները ենթարկվում են ապագալարացման։ Երկու կորիզների քրոմոսոմները միանում են ինտերֆագում (զիգոտում)։ Ետմիտոտիկ իգական և արական կորիզները պահպանում են իրենց թաղանթները, և միաձուլումն սկսվում է պրոֆազի վերջում։ Արական և իգական քրոմոսոմային հավաք ունեցող ինտերֆազ կորիզներն առաջանում են միայն զիգոտի առաջին միտոտիկ բաժանումից հետո։ Կրկնակի բեղմնավորումը ունի կենսաբանական կարևոր նշանակություն. այն զարգացող սաղմին ապահովում է սնունդով մայրական և հայրական տարրերի հաշվին, և սաղմի զարգացումն ընթանում է կրկնակի ժառանգական ազդեցության ներքո։

Ուղղակի խոսքը դարձնե՛լ անուղղակի։
1. –Ես ամեն ինչ կկազմակերպեմ,- ասաց կուրսի ավագը։
Կուրսի ավաքը ասաց, որ ինքը ամեն ինչ կկազմակերպի։
2. Բազմոցին նստած՝ խորհում էր. «Ես վաղը կսկսեմ այդ աշխատանքը, որ
մեկ շաբաթում ավարտեմ»։
բազմոցին նստաց խորհում էր, որ վաղը կսկսի այդ աշխատանքը, որ մեկ շաբաթում կավարտվի։
3. –Մենք ե՞րբ կարող ենք գնալ ցուցահանդես,- տնօրենին հարցրին
աշակերտները։
Տնօրենին հարցրին աշակերտները, թե երբ կարող են գնալ ցուցահանդես։
4. –Մենք,- ասաց նա,- երբեք գործը կիսատ չենք թողել։
Ասաց նա մենք երբեք գործը կիսատ չենք թողել
5. «Մեզ մի քանի օր է հարկավոր,- գրված էր նամակում,- որ կարողանանք
կատարել հանձնարարությունը»։
Նամակում գրված էր, որ կարողանանք կատարել հանձնարարութունը հարկավոր է մի քնի օր։
6. Հայտարարության մեջ գրված էր. «Մենք կարող ենք պատվերը կատարել
երեք օրում»։
Հայտարարության մեջ գրված էր, որ կարող ենք պատվերը կատարել երեք օրում։
7. –Ես իմ քանդակները ստեղծելիս չեմ մտածում աշխատանքի դժվարության
մասին,- ասաց Արմանը։
Արմանը ասաց, որ իր քանդակները ստեղծելիս չի մտածում աշխատանքի դժվարության մասին
8. –Հասմի՛կ, դու խմբի ցուցակը պետք է ներկայացնես ինձ,- ասաց
ուսուցչուհին։
Ուսուցչուհին ասաց, որ Հասմիկը խմբի ցուցակը պետք է ներկայացնի իրեն։
9. «Ես ոչինչ չպետք է մոռանամ, այլապես հաջողության չեմ հասնի»,-
մտածեց մրցույթի վերջին մասնակիցը։
Մրցույթի վերջին մասնակիցը մտածեց, որ ոչինչ չպետք է մոռանա այլապես հաջողության չի հասնի
10. –Մեզ մի քանի օր ժամանա՛կ տվեք, որ մենք կարողանանք կազմել
նախահաշիվը,- այցելուին պատասխանեց կազմակերպության աշխատակիցը։

1․Ի՞նչ եք հասկանում ասելով ՝ ինքնիշխան պետություն։

Ինքիշխան պետություն է այն պետությունը, որը չի ենթարկվում ոչ մի ուրիշ պետությանը, որի ժողովուրդը ինքն է ընտրում իշխանություններին և ինքնուրույն որոշումներ կայացնում: Ինքնիշխան պետություն է այն պետությունը, որն ունի հստակ սահմանված տարածք, որի վրա իրականացնում է ներքին և արտաքին ինքնիշխանություն

3․Ի՞նչ  են  բնակչությունը և բնակչության բնական շարժը։ Նշե՛ք բնակչության վերարտադրության տիպերը։

Բնակչությունը դա երկրում մշտական բնակվող մարդիկ են:

Բնակչության բնական շարժը բնակչության թվի փոփոխությունն է աճը կամ նվազումը, որը տեղի է ունենում բնական եղանակով՝ ծննդի ու մահի հետեւանքով։

4․Ի՞նչ է ցույց տալիս բնակչության խտության ցուցանիշը։

Այդ ցուցանիշը արտահայտում է մարդկանց միջին թիվը տարածքի 1 կմ² հաշվով:

5․Ի՞նչ է բնակչության միգրացիան և որո՞նք են դրա տեսակները ՝ըստ տարածքի ընդգրկման։

Բնակչության միգրացիան՝ երբ մարդիկ տեղափոխվում են իրենց բնակության վայրից այլ վայր ապրելու նպատակով: Միգրացիայի երկու տեսակներն են՝ ներքին և արտաքին: Ներքին միգրացիան դա՝ երբ մարդ տեղափոխվում է իր երկրի ներսում մի բնակավայրից մյուսը բնակվելու նպատակով: Արտաքին միգրացիան դա՝ երբ մարդ տեղափոխվում է մի երկրից դեպի ուրիշ երկիր բնակվելու նպատակով:

6․Թվարկե՜ք միգրացիայի տեսակները, ըստ դրդապատճառների։ Բերե՜լ օրինակներ։

Միգրացիայի պատճառները հետևյալն են. սոցիալ – տնտեսական է աղքատություն, գործազրկություն , քաղաքական, ընտանեկան-կենցաղային, կրոնական, ազգային, էկոլոգիական, բնական աղետների և պատերազմների 

7․ Թվարկե՛ք․

• Երեք խառնածին ռասաները ՝ մետիս, սամբա, մուլատ
• Երեք  ազգային  կրոններ՝ քրիստոնեություն, մահմեդականություն, բուդայություն
• Չորս լեզվաընտանիք ՝ ալթայան հնդեվրոպական, , սեմաքամյան, չին-տիբեթական

8․Որո՞նք են քաղաքների բնակչության աճի երեք հիմնական ուղղությունները։

գյուղից քաղաք, փոքր քաղաքներից դեպի խոշոր քաղաքներ, ներգաղթ

եկրեացիոն, հանքային

9․ Ո՞ր պետությունում է ուրբանիզացման մակարդակը կազմում 100%. (0.5 միավոր)
ա. Սինգապուր                գ. Ռուսաստան
բ. ԱՄՆ                               դ. Հայաստան

10․ Ընդգծել միապետությունները. (1 միավոր)
Սաուդյան Արաբիա, Օման, Հայաստան, Ֆրանսիա, Իսպանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա,
Թուրքիա, Վրաստան, Մեծ Բրիտանիա11․ Բացատրե՛ք ՝ ի՞նչ է բնական պայմանը,ի՞նչ է բնական ռեսուրսը։

Բնական պայմաններ, բնության օբյեկտների և երևույթների ամբողջությունը, որը գոյություն ունի մարդկանց գործունեությունից անկախ, ազդում Է կենդանի օրգանիզմների, մարմինների և երևույթների վրա։

Բնական ռեսուրսները բնության բաղադրիչներն են, որոնք հասարակության տեխնիկա -տնտեսական զարգացման և բնության ուսումնասիրվածության տվյալ մակարդակում կարող են օգտագործվել մարդկանց կողմից՝ անմիջականորեն մասնակցելով մարդու տնտեսական գործունեությանը:

12․ Որո՞նք են ռեկրեացիոն ռեսուրսները։
բնական և մարդածին13․Պետության տարածքը  50000 կմ2  է,  բնակչության թիվը ՝ 4մլն մարդ։Որքան է բնակչության միջին խտությունը։
110 մարդ կմ²
14․ Թվարկե՜լ և դասակարգե՜լ բնական ռեսուրսները։
Հողային ռեսուսները, ջրային ռեսուսները, հանքային, ռեկռեցիոն, նավթային, ելեկտրական, փայտե և այլն

15․ Ներկայացնե՜լ հողային ռեսուրսների տեղաբաշխման առանձնահատկությունները։

Հողասյին Ռեսուսները չափում են հեկտարով, աշխարհի հողային ֆոնդը կազմում է 13.1 մլրդ. Հա: Հողային ֆոնդը ամենինց շատ օգտագործում են գյուղատնտեսություում: միլիոնավոր հեկտար պիտանի հողեր դրվում ենշինարարության տակ:

Ստուգե՛ք ինքներդ ձեզ1. Ո՞ր արտահայտությունն է բնորոշ քիմիական տարր հասկացությանը.
1) տարբեր ատոմների համախումբ է
2) տարբեր կառուցվածքային մասնիկների համախումբ է
3) ցանկացած զանգվածով մասնիկների համախումբ է
4) որոշակի տեսակի ատոմների համախումբ է
2. Կալցիումի օքսիդը կազմված է կալցիում եւ թթվածին տարրերի ատոմներից: Ի՞նչ նյութ է այն.
1) պարզ նյութ2) միատարր միացություն 3) բարդ նյութ4) նյութերի խառնուրդ
3. Ո՞ր շարքի զույգ նյութերն են ոչ մետաղական.
1) ծծումբը եւ սնդիկը
2) բրոմը եւ նատրիումը
3) ծծումբ ը եւ բրոմը
4) ածխածինը եւ ցինկը

4.Ինչու՞ է օզոնը (O3) դասվում պարզ նյութերի շարքին, որովհետեւ.
1) առաջանում է ամպրոպների ժամանակ
2) առաջանում է մեկ տարրի ատոմներից
3) առաջանում է տարբեր տարրերի ատոմներից
4) գազ է

5.Թվարկվածներից ո՞րը քիմիական երեւույթ չէ.
1) լուցկու այրվելը
2) կաթի թթվելը
3) օդի հեղուկանալը
4) դինամիտի պայթելը
6.Արծաթե սկահակ բառակապակցության մեջ ո՞րն է նյութը, եւ ո՞րը՝ մարմինը.
1) արծաթը մարմին է, սկահակը՝ նյութ
2) եւ՛ արծաթը, եւ՛ սկահակը նյութեր են
3) եւ՛ արծաթը, եւ՛ սկահակը մարմիններ են
4) արծաթը նյութ է, սկահակը՝ մարմին
7. Ո՞ր պինդ նյութի մոլեկուլն է երկատոմ.
1) յոդ
2) նատրիումի նիտրատ
3) ֆոսֆոր
4) երկաթ
8. Ստորեւ տրված նյութերի ո՞ր հավաքածուն է կազմված միայն բարդ նյութերից.
1) ծծումբ , ապակի
2) ֆոսֆոր ,աղ
3) օզոն ,թթվածին
4) կավիճ , սպիրտ
9.Թվարկվածներից ո՞րն է պարզ նյութ.
1) ածխածին
2) շմոլ գազ
3) աղաթթու
4) ածխաթթու գազ
10. Նշված երեւույթներից ո՞րն է ֆիզիկական.
1) բաժակի կոտրվելը
2) տաքացնելիս պղնձի սեւանալը
11. Կավճի եւ կերակրի աղի խառնուրդը կարելի է բաժանել.
1) մագնիսով
2) շիկացնելով
3) ջրով մշակելով
4) ջրով մշակելով, ապա ֆիլտրելով
12. Թվարկված պնդումներից որո՞ւմ թթվածինը չի հիշատակվում որպես պարզ
1) անգույն գազ է
2) օքսիդների մոլեկուլների բաղադրամաս է
3) օդի բաղադրամաս է4) նպաստում է այրմանը 
13. H քիմիական նշանը ցույց է տալիս.
1) ջրածնի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը
2) ջրածնի մեկ ատոմը
3) ջրածնի մոլային զանգվածը
4) ջրածնի մեկ մոլեկուլը
14. Մեկ գրամ թորած ջուրը գոլորշիանալիս փոխվում է.
1) ծավալը
2) մոլեկուլի բաղադրությունը
3) զանգվածը
4) նյութաքանակը
15. Ինչո՞վ են թթվածնի ու ջրածնի մոլեկուլները միմյանց նման.
1) զանգվածով
2) որակական կազմով
3) հալման ջերմաստիճանով
4) ատոմների թվով
16. Ատոմ հունարենից թարգմանաբար նշանակում է.
1) բաժանելի
2) անբաժանելի
3) զանգված
4) անփոխարինելի
17.Ո՞ր նյութի համար կարելի է գրել որոշակի բանաձեւ.
1) թեյի թուրմ
2) օդ
3) թթվածին
4) մածուն արտահայտություն.
18. Նույն որակական բաղադրությունն ունեն հետեւյալ նյութերը.
1) ածխածնի(CO2) եւ սիլիցիումի(SiO2) օքսիդներ
2) ջուր (H2O) եւ ջրածնի պերօքսիդ (H2O2)
3) երկաթի (FeSO4) եւ պղնձի սուլֆիդներ (CuSO4)
4) կալցիումի (CaCO3) եւ մագնեզիումի կարբոնատներ (MgCO3)
19.Ո՞ր պնդումներն են ճիշտ խառնուրդների վերաբերյալ.
ա) չունեն հաստատուն քանակական բաղադրություն,
բ) միշտ անգույն են,
գ) բաղադրամասերը կարելի է բաժանել ֆիզիկական եղանակներով,
դ) կարող են գտնվել տարբեր ագրեգատայինվիճակներում,
ե) ունեն հաստատուն քանակական բաղադրություն.
1) ա, գ, դ2) ա, բ, գ 3) գ, դ, ե 4) բ, դ, ե
20. Ի՞նչ փոփոխության են ենթարկվում մոլեկուլները ֆիզիկական երեւույթների ընթացքում.
1) պահպանվում են
2) քայքայվում են
3) կիսվում են
4) միանում են
21. Ինչպե՞ս են փոխվում ատոմների զանգվածները քիմիական փոխարկումների ընթացքում.
1) մեծանում են
2) մնում են անփոփոխ
3) փոքրանում են
4) կրկնապատկվում են
22. Ո՞ր պնդումն է վերաբերում 1. պարզ նյութին, 2. բարդ նյութին.
ա) ջուրը կազմված է ջրածնի եւ թթվածնի ատոմներից, բարդ նյութին.
բ) մեխը պատրաստված է երկաթից, պարզ նյութին
գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի եւ թթվածնի ատոմներից, բարդ նյութին
դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից, պարզ նյութին
ե) շաքարը կազմված է ածխածնի, թթվածնի եւ ջրածնի ատոմներից բարդ նյութին
:23.Կազմի՛ր քիմիական բանաձևերըՈ՞ր պնդումն է վերաբերում 1. պարզ նյութին, 2. բարդ նյութին.
ա) ջուրը կազմված է ջրածնի 2եւ թթվածնի ատոմներից, բարդ նյութ H2O
բ) մեխը պատրաստված է երկաթից, պարզ նյութին Fe
գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի եւ թթվածնի 2 ատոմներից, բարդ նյութ CO2
դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից, պարզ նյութին C
ե) շաքարը կազմված է ածխածնի 6, թթվածնի 6 եւ ջրածնի ատոմներից 12 բարդ նյութ C6O6H12

1. 1,2,3,4,5 թվանշաններով քանի՞ եռանիշ թիվ է հնարավոր կազմել, որի ոչ մի 2 թվանշաններ նույնը չեն։

2. Աշոտը թղթի վրա գրեց 1-ից մինչև 500 բոլոր թվերը, այնուհետև հաշվեց այդտեղ եղած 1 թվանշանների քանակը։ Ի՞նչ թիվ ստացավ նա։

3. Խանութում առկա են 8 միատեսակ բաժակներ, 4 միատեսակ ափսեներ և 9 միատեսակ գդալներ։ Քանի՞ ձևով է հնարավոր այդ ապրանքներից ընտրել 2 տարբեր տեսակի ապրանքներ։

4. Երկու երեխա լողում էին նավակով: Գետի ափին մոտեցավ զինվորական ջոկատ: Նավակը այնքան փոքր է, որ այն չի կարող տեղափոխել երկու զինվորի, սակայն կարող է տեղավորել մեկ զինվորի, կամ երկու երեխաներին։ Ինչպե՞ս զինվորներին այդ նավակով տեղափոխել մյուս ափ:

5. Հնարավո՞ր է արդյոք 10×10տախտակը ծածկել L-աձև պատկերներով (տետրիմինոներով):

6. Ռուբենն ընտրել է խորանարդի գագաթներից մեկը: Դուք իրավունք ունեք նրան տալու հարցեր, որոնց նա պետք է պատասխանել “այո” կամ “ոչ”: Նվազագույնը քանի՞ հարց տալով կարող եք պարզել, թե ո՞ր գագաթն է ընտրել նա։

7. Գտնել մեծ ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ փոքր ուղղանկյան պարագիծը 60 է:

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

• Նախագիծ՝ Ֆիբոնաչիի օրեր
  Նախագիծը հրապարակիր առանձին նյութով։ >> Ո՞վ է Ֆիբոնաչին, պատմիր Ֆիբոնաչիի մարդու և գիտնականի մասին։ >> Ներկայացրո՛ւ Ֆիբոնաչիի դերը մաթեմատիկայում։ >> Ֆիբոնաչիի հաջորդականության առեղծվածը։ Ներկայացրո՛ւ հետաքրքիր ինֆորմացիա։
• Տոներն են մոտենում
  Ամանորի տոնին նվիրված վիճակագրական հետազոտություն։ Թեման ընտրում է սովորողը կամ սովորողների խումբը։ Առաջարկում եմ հետևյալ թեմաները․ Ամանորյա ամենահետաքրքիր նվերը, Սիրում եմ Ամանորը, Նոր տարի նոր ծրագրեր, Ամանորյա հյուրասիրություն, Մենք նշում ենք Ամանորը յուրովի և այլն․․․Վերոհիշյալ թեմաների վերաբերյալ կազմիր մոտ 10 հարց, որոնք չեն ձանձրացնի լրացնողին և միևնույն ժամանակ քեզ կօգնեն հստակ պատկերացում կազմել թեմայի մասին, հետազոտության արդյունքները կդարձնեն որոշակի և կօգնեն ճիշտ վերլուծություն կատարել։
  Հարցերն անցկացրեք google-ի հարցաթերթիկում,որն էլ ուղարկեք ձեր ընկերներին (մոտ 30 պատասխան)։ Վերջում հավաքված պատասխանների հիման վրա կատարեք վերլուծություն։

5․ 843թ․ Վերդեն քաղաքում Կառլոսի երեք թոռները դաշնագիր ստորագրեցին կայստության բաժանման վերաբերյալ։

6․Կոռոլիգների օրոք ձևավորվեց նոր մշակույթ որը ստացավ Կորոլիգյան վերածնունդ անվանումը։

7․Կարլոսը արքունիք էր հրավիրում կրթված մարդկանց Իտալիայից, Իսպանիյինց, Բրիտանյիայից, ։ Կարոլիգյան Վերածննդի ամենանշանավոր գործիչը Ալքուինն էր, որին հրավիրել էին Բրիտանիայից

1.Օգտագործելով բաժակ, կշեռք և կշռաքարեր՝ .ինչպե՞ս կարելի է  որոշել, թե որն է ավելի մեծ ջրի, թե կաթի խտությունը?
Պետք է գտնել նրանց զանգվածները և որի զանգվածը ավելի մեծ լինի նրա խտությունը էլ ավելի մեծ կլինի։

2.Պղնձի դետալը տաքացրեցին։ Փոխվեցին արդյոք այդ դեպքում դետալի զանգվածը, ծավալը և խտությունը: Պատասխանը հիմնավորե՛ք.
Զանգվածը և խտությունը ոչ , իսկ ծավալը այո։

5. 59գ զանգվածով կարտոֆիլն ունի 50սմ3 ծավալ: Որոշեցեք կարտոֆիլի խտությունն ու այն արտահայտեք կգ/մ3-ով:
0,059կգ:0,00005մ³=1180կգ/մ³

7. 461,5 գ զանգվածով մետաղի կտորը 65 սմ3 ծավալ ունի։ Ի՞նչ մետաղ  է դա:
461,5։65=7,1Ցինկ

8. 1լ ծավալով արևածաղկի ձեթն ունի 920 գ զանգված։Գտե՛ք ձեթի խտությունը։ Արտահայտեք այն կիլոգրամներով մեկ խորանարդ մետրի համար (կգ/մ)
0,92:0,001=920

9. Պղնձե կշռաքարի զանգվածը 0,5կգ է: Ինչ զանգված կունենա նույն ծավալով երկաթե կշռաքարը:m երկաթ=0,5կգ*7800կգ/մ³/8900կգ/մ³=0,43կգ