Մեղվաբուծությունը հայտնի էր դեռևս նախնադարում։ Զարգացել է մի քանի փուլով․ վայրի մեղվաբուծություն (մեղրը և մոմը մարդիկ հայթայթում էին վայրի մեղուների բներից), փչակափեթակային մեղվաբուծություն ( պահմեղուներինում էին փչակներում, չքանդվող փեթակներում), կոճղափեթակային մեղվաբուծություն (մեղուներին պահում էին կոճղերում), շրջանակավոր մեղվաբուծություն (մեղուներին բուծում են հանվող շրջանակներով հավաքվող փեթակներում)։ Ռուս մեղվաբույծ Պ․ Ի․ Պրոկոպովիչի շրջանակավոր հավաքովի փեթակի (1814) և չեխ Ֆ.Գրուշկայի մեղրաքամ մեքենայի (1865) գյուտերից հետո շրջանակավոր փեթակային մեղվաբուծությունը շատ երկրներում դարձավ գյուղատնտեսության բարձրապրանքային ճյուղերից մեկը։

Առաջադրանքներ

1.Ի՞նչ է ձգտումը, համաձա՞յն ես, որ մարդկության զարգացումը ձգտման արդյունքն է: 
Այո, քանի որ, եթե մարդը չձգտի, օրինակ, որ իր խանութը լավ աշխատի, այդ խանութում կլինի վատ ապրանք, եթե օդաչուն չձգտի լավ վարել ինքնաթիռը, մարդիկ չեն վստահի օդաչուին, և օդաչուն գումար չի վաստակի ապրելու համար։

2. Ինչի հետ կհամեմատես ձգտումը:
Ձկտումը կամքի ուժ է։ Պետք է ձգտել լավ արդյունքի հասնելու համար։ Եթե չձգտենք, տեղում դոփենք, ոչ մի երազանք իրականություն չի դառնա։

3. Ի՞նչ է հարկավոր, որպեսզի թևեր աճեն . շարադրի՛ր մտքերդ: 
Որպեսզի թևեր աճեն, պետք է շատ ձգտել և գնալ երազանքի ետևից։ Պետք է անընդհատ կրթվել ու զարգանալ, ճանաչել աշխարհն ու մարդկանց։ Պետք է լավատես լինել, դժվար պահերին չհիասթափվել և միշտ հավատալ, որ ամեն ինչ լավ կլինի։

Գործնական աշխատանք

 1. Առանձնացրո՛ւ այն բառերը, որոնք ժխտական նախածանց ունեն:
Անարվեստ, անդեմ, անդուռ, անիվ, անսիրտ, անահ, անուշ, անմահ, անուն, դժոխք, դժգոհ, դժբախտ, դժնի, դժկամ, ապագա, ապարդյուն, ապերախտ, ապուր, ապաշնորհ, ապուշ, ապտակ, տարի, 
տկար, տհաճ, տպել, տգեղ, տխուր, չամիչ, չտես, չկամ, չարիք:

2. Գործողության անունը դարձրո՛ւ այդ գործողության հետ կապված առարկայի անուն: Գրի՛ր 
գործածված ածանցները:
Օրինակ՝ քերել-քերիչ

Գրել- գրիչ
 կապել- կապիչ
 քամել- քամիչ
թակել- թակիչ
 ըմպել- ըմպանակ
 բացել- բացիչ
 գործել- գործիք
խաղալ- խաղալիք
ուտել- ուտելիք
 խմել- խմիչք
 հագնել- հագուստ
ձգել- ձգան
 փակել- փական
խթանել- խթան
փաթաթել- փաթաթան
ճոճել- ճոճանակ
 գանձել- գանձարան, գանձանակ
 զսպել- զսպանակ
 ջնջել- ջնջոց
 ծածկել- ծածկոց
կապել- կապոց
 օրորել- օրօրոց

4.Մեկնաբանի’ր` «Կանգառը մահ է,  ռիթմից ընկնելը՝  սկսվող վայրէջք, իսկ ձգտման լարումը՝  նորի սկիզբ»:
Կյանքում հաջողությունների հասնելու համար պետք է անընդհատ ձգտես գնալ առաջ։ Ի՞նչ է նշանակում գնալ առաջ ու կանգ չառնել։ Նշանակում է անվերջ սովորել, կատարելագործվել, չհիասթափվել, պայքարել․․․ Կանգառը տանում է լճացման։ Պետք է սլանալ առաջ նպատակների ետևից։

Դասագրքի հղումը

1,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ տարածքի մեծության հետևյալ խմբերում, գերխոշոր, խոշոր, միջին, փոքր
Նիդերլանդներ, ֆրանսիա, Գերմանիա, Իրան, Պակիստան, Մոնղոլիա, Հայաստան, Ուկրաինա, Արգենտինա, Մոնակո, Անդորրա, Իսրայել, Ռուսաստան, Նիգերիա, Ավստրալիա, Կամերուն։

Ռուսաստան
Ավստրալիա
Արգենտինա
Իրան
Մոնղոլիա
Նիգերիա
Պակիստան
ֆրանսիա
Ուկրաինա
Կամերուն
Գերմանիա
Նիդերլանդներ
Հայաստան
Իսրայել
Անդորրա
Մոնակո

2,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ բնակչության թվի նվազման

Նիգերիա, Ալբանիա, Բելգիա, Իտալիա, Մեքսիկա, Բրազիլիա, Եգիպտոս, Կիպրոս, Ճապոնիա, Ուրուգվայ, Լիբանան, Սիրիա
Ճապոնիա
Բրազիլիա
Նիգերիա
Մեքսիկա
Եգիպտոս
Իտալիա
Բելգիա
Լիբանա
Ուրուգվայ
Կիպրոս
Ալբանիա

3,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել տարծքով ամենամեծ 15 պետությունները

4,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել բնակչության թվով խոշոր 15 երկրները։

Տեսական մաս

Վարժություններ
Վարժություն 1։ Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով բ, պ կամ փ։
Գաբրիել, սփրթնել, սպրդել, դարպաս, դարբին, շամփուր, երբ,
իբրև, խաբել, խարխափել, Հակոբ, համբերել, ջրարբի, համբույր,
փրփուր, հապճեպ, հափշտակել, հարբել, նուրբ, շաբաթ, որբ, Սերոբ,
ապշել, սուրբ, սրբել, հղփանալ, ուրբաթ, Քերոբ, թպրտալ, աղբանոց,
ցայտաղբյուր, եղբայր, ողբ։

Վարժություն 2։ Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով գ, կ կամ ք։
Անգամ, ավագ, կողպեք, գոգ, երգ, զուգել, թագավոր, վարակել,
թարգմանել, կարագ, կարգ, հագնել, հանքափոր, հոգնել, հոգի,
հոգնակի, ձագ, ձիգ, տարերք, ճիգ, ճրագ, մարագ, մարգարե,
մարգարիտ, փեղկ, տրտմաշուք, փողք, նորոգել, շոգ, ոգի, բազրիք,
պատարագ, պարգև, սուգ., արտասուք, փակցնել, թաքցնել, ուրագ,
օգնել, Օգսեն, վարուցանք, քսուք, օգուտ։

Վարժություն 3։ Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով դ, տ կամ թ։
Աղոթք, արդար, արդեն, արդյոք, արդյունք, թփուտ, արդուկ, բարդ,
բերդ., բուրդ, դադար, դրթել, երդիկ, երդում, զարդ, լաջվարդ, զվարթ,
լերդանալ, լյարդ, խնդիր, խորդուբորդ, թուղթ, կարդալ, կենդանի,
հաղորդել, պատգարակ, մարդ, նյարդ, սթափվել, թատերական, Նվարդ,
որդ (ճիճու), որթ (խաղողի վազ), որդի, վարդ, Վարդան, վարդապետ,
շքերթ, Վարդգես, վրդովել, օդ, օրիորդ, գնորդ, ժողովուրդ խրտվիլակ,
ընդամենը, ընդհակառակը, փարթամ, ընդհանուր, ընդունակ, ընդունել,
ընդարմանալ։

I am Karine at Mkitar Sebastatsi School. I am twelve. My favorite club is the pottery club. 

There are different clubs in my school. I am studying pottery. Pottery is the process and the products of forming vessels and other objects with clay and other ceramic materials, which are fired at high temperatures to give them a hard, durable form. The place where such wares are made by a potter is also called a pottery . The definition of pottery, used by the ASTM International, is "all fired ceramic wares that contain clay when formed, except technical, structural, and refractory products. In archaeology, especially of ancient and prehistoric periods, "pottery" often means vessels only, and figures of the same material are called "terracottas." Clay as a part of the materials used is required by some definitions of pottery, but this is dubious.

Տեսական նյութ

Առաջադրանքներ

1) Գտեք արտահայտության արժեքը.

ա) 6,965 + 24,4= 31,356
    բ) 12,3(-12)+34=113,6

2) Երկու բնակավայրերից, որոնց միջակա հեռավորությունը 45կմ է, միաժամանակ իրար հանդեպ դուրս եկան երկու հետիոտն: Որքա՞ն կլինի նրանց միջակա հեռավորությունը 3ժ հետո, եթե հայտնի է, որ մի հետիոտնի արագությունը 4կմ/ժ է, իսկ մյուսինը՝ 5կմ/ժ:
18 կմ/ժ

3) Գտնել 8.5 թվի 120%-ը:
10.2

4) Ի՞նչ նշան կարելի է դնել այս երկու արտահայտությունների միջև 36:9+183 և 128-120:3
36:9+183 > 128-120:3

5) Կազմեք թվային արտահայտություն, որի արժեքը հավասար է 100; 0,2; -4:

6) Գրեք՝

ա) (-2) և 3 թվերի արտադրյալը,
(-2)*3=6

բ) 12 թվի կրկնապատիկը,
12*2=24

գ) 0,5 և 4 թվերի քանորդը,

դ) 5 թվի եռապատիկը,
5*3=15

ե) 2 և 3 թվերի գումարի կրկնապատիկը,
3+2=5
5*2=10

զ) 4 թվի և 6 թվի կրկնապատիկի արտադրյալը:
6*2=12
4*2=8
8*12=96

7) Զբոսաշրջիկը 1 ժամ գնաց 5 կմ/ժ արագությամբ և 4 ժամ՝ 4 կմ/ժ արագությամբ: Որոշեք զբոսաշրջիկի միջին արագությունը նրա անցած ճանապարհամասում:
4.2

Տնային

Սովորե՛լ էջ 18-22

1» Երկաթին  բնութագրական  չէ  հետևյալ  ֆիզիկական  հատկությունները

1.էլեկտրահաղորդականությունը

2.մետաղական  փայլը

3.սովորական  պայմաններում  հեղուկ  վիժակը

4.ջերմահաղորդականությունը

   2» Հաստատեք համապատասխանություն հետևյալ նյութերի ու դրանց բնորոշ հատկությունների միջև,

Ա.Խմելու սոդա                          3.Պինդ է,ջրում լուծվում

Բ.Երկաթ                          1.Պինդ է,մետաղական փայլ ունի,հոտ չունի           

Գ.Քացախ                                   4.Հեղուկ է,թափանցիկ է,հոտ ունի

Դ.Ջուր                                        2.Հեղուկ է,հոտ չունի,թափանցիկ է,անգույն

3»

Դիտելիս նյութի ո՞ր հատկության մասին է հնարավոր գաղափար կազմել. 
ա) ագրեգատային վիճակի
բ) խտության
գ) էլեկտրահաղորդականության
դ) ջերմահաղորդականությա

4» Ստորեւ թվարկված հատկություններից ո՞րը ֆիզիկական չէ.
ա) խտությունը
գ) հալման ջերմաստիճանը
բ) թափանցիկությունը
դ) այրվելու ունակությունը

1. Ուղղագրական բառարանից դո՛ւրս գրիր բառեր, որոնք բավարարեն տրված պայմաններին:

Օրինակ՝

5 տառ, 6 հնչյուն — երանգ:

4 տառ, 6 հնչյուն-


5 տառ, 6 հնչյուն: 6 տառ, 7 հնչյուն: 8 տառ, 10 հնչյուն:

2․ Տրված բառազույգերում ընդգծված արմատները համեմատի՛ր և գրի՛ր, թե ինչ փոփոխոթյուն է կատարվել:

Օրինակ՝

տպագիր, գրաճանաչ — ի-ն դարձել է ը:

Հայրենասեր, սիրալիր- ե դարձել է ի։
Սպառազեն,զինավառ- ե դարձել է ի
Անիղձ, ըղձալի- ի դարձել է ը
Լայնասիրտ, սրտագին — ի սղվել է
Մեծատուն, տնական- ու սղվել է
Բազմագույն, գունագեղ- յ սղվել է
Հետախույզ, հետախուզել— յ սղվել է

3․Տրված բաղադրիչներով բառեր կազմի՛ր և նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել:

Ոսկի + ա + գույն, փոշի + ա + կուլ, տարի + ա + վերջ, այգի + ա + պան, բարի + ա + կամ:
Ոսկեգույն
փոշեկուլ
տարեվերջ
այգեպան
բարեկամ

Ա հոդակապը սղվել է

4․ Որտեղ պետք է, կետի փոխարեն յ գրի՛ր: Ո՞ր դեպքում գրեցիր յ—ն:

Հայացք, հայելի, հոյակապ, միյացում, ձի.արշավ, տի.եզերական, փակե.ի, կայարան, խաբե.ություն, էի, գնայի, տղայի, Մարոյի:

5. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված հոմանիշներից ամենահարմարը:

Ջուրը շատ (սառն, ցուրտ, պաղ) էր, ճիշտ օրվա նման:

…. (սիրտը շուռ եկած, տակն ու վրա եղած, ալեկոծված, հուզված, վրդովված) ծովը ծեծում էր ափերը:

Ինչո՞ւ ես այդպես … (աներեր, հաստատուն, անսասան, անշարժ, անդրդվելի, անխախտ) նստել՝ փայտ կուլ տվածի նման:

Մարդն այնպես … (շուտափույթ, արագ, շուտ, հապճեպ) էր քայլում, կարծես կարևոր մի բանից ուշանում էր:

Փոքրիկը մի քիչ ոտքը կախ գցեց, հետո … (համարձակվեց, սիրտ առավ, խիզախեց, հանդգնեց) ու մոտ եկավ:

Ի վերջո այնպիսի մի տաճար … (շինեց, կառուցեց, կերտեց), որ բոլորին զարմացրեց իր արվեստով:

6․ Տրված բառերն, ըստ հոմանիշության, բաժանի՛ր հինգ խմբի:

Դժբախտ, հին, փնթփնթան, հնամենի, անկայուն, տոկուն, երերուն, թշվառ, դիմացկուն, հնօրյա, դժգոհ, անբախտ, պինդ, հինավուրց, չարաբախտ, ամուր, վաղեմի, անհաստատ, խախուտ, դժկամ, ապերջանիկ, տարաբախտ, դողդոջուն:

7․ Տրված դարձվածքներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Պատի ծեփ դառնալ, -Գունատվել, գույնը գցել, սփրթնել
պայման կապել- Պայմանավորվել
քիթը կախել- Թթվել, մռայլվել:
բերանը բաց մնալ- զարմանալ
իրեն պատեպատ տալ:

8․ Տրված բառերը գործածելով՝ հորինի՛ր պատմություն:
Աշխարհ, շնորհք, ճանապարհ, խոնարհ, արհամարհել:

Կար չկար, մի թագավորություն կար։ Այնտեղից քիչ հեռու կար մի աղքատ գյուղ, որտեղի բնակիչները աշխատում էին թագավորությունում։ Այտեղի թագավորը այնքան դաժան և չար մարդ էր, որ հրամայել էր գյուղից թագավորություն տանող ճանապարհը քանդել, որպեսզի գյուղացիները մեծ տանջանքներով հասնեն պալատ: Բայց չնայած դրան գյուղացիները խոնարհ և շնորհքով էին իրենց պահում պալատում, բայց ագահ թագավորը միշտ բարկությունը թափում էր գյուղացիների վրա և նրանց առանց վարձատրելու ուղարկում էր տուն։

Մի օր թագավորը իր ագահության պատճառով պատահմամբ հրդեհեց իր պալատը, բայց, քանի որ նա քանդել էր ճանապարհը և գյուղացիները սիպված էին մեծ դժվարությամբ հանել պալատ, նրանք հասան բավականին ուշ, երբ թագավորը արդեն հրդեհվել և մոխիր էր դարձել իր պալատում։ Աշխարհում ամեն բան փոխադարձ է։

Կոմիտաս

Հով ու ծով սեր

Կապույտ երկինքն էր եռում,
Կարմիր երկիրն էր ջեռում.
Հուր ու Հարավ հևուհև
Թախիծ ու տոթ էր բերում։

Հոգիս եկավ հովի պես,
Սերը սրտում ծովի պես.
Ծոցին վարդեր՝ ասաց. — Տե՜ս,
Քեզ սիրելու եկա ես։

Վարդ ու քրքում էր բուրեց.
Սիրտս սրտում գուրգուրեց.
Արև-Լուսին պագերով՝
Երազ-երազ համբուրեց։

Հոգի՜ս, ասաց ու ծռեց.
Ծամեր բացավ ու փռեց.
Ստինք-ստինք փարելով՝
Հույզս մարավ ու լռեց։

Հով ու ծով սեր

Կապույտ երկինքն էր եռում,
Կարմիր երկիրն էր ջեռում.
Հուր ու Հարավ հևուհև
Թախիծ ու տոթ էր բերում։

Հոգիս եկավ հովի պես,
Սերը սրտում ծովի պես.
Ծոցին վարդեր՝ ասաց. — Տե՜ս,
Քեզ սիրելու եկա ես։

Վարդ ու քրքում էր բուրեց.
Սիրտս սրտում գուրգուրեց.
Արև-Լուսին պագերով՝
Երազ-երազ համբուրեց։

Հոգի՜ս, ասաց ու ծռեց.
Ծամեր բացավ ու փռեց.
Ստինք-ստինք փարելով՝
Հույզս մարավ ու լռեց։

---

Դիտումները հետազոտության միջոցներ են առանց հատուկ պայմաններ ստեղծելու։
Փորձը երևույթի ուսումնասիրումն է հատուկ ստեղծված պայմաններում։